In deze conceptrichting schetsen ze een beeld van hoe de zorg eruit zou kunnen zien wanneer er zorgzame gemeenschappen ontstaan. En wat de rol van de professional in de toekomst kan zijn. Samen met betrokken leden werd hierover het gesprek gevoerd. Inzichten worden meegenomen in de doorontwikkeling van de conceptrichting. De vervolgstap wordt gepresenteerd tijdens Dutch Design Week ledendag van ActiZ, die op 25 oktober aanstaande plaatsvindt. 

Werkwijze morgenmakers

Samen met de drie deelnemende zorgorganisaties is morgenmakers gestart met ontwerpend onderzoek om de ontwerpvraag (zoals in de inleiding vermeld) te verkennen. Bij deze manier van onderzoek wordt er niet enkel gepraat en geobserveerd, maar worden er ook dingen gecreëerd. Centraal bij deze methode staat het begrijpen van het vraagstuk en het verkennen van de oplossingsruimte. Er is afwisseling tussen onderzoeken en maken, actie en reflectie. Uitkomsten worden interactief getest in de context van het vraagstuk.

morgenmakers heeft ruime ervaring met projecten in de ouderenzorg, maar staan als ontwerpstudio zelf buiten de sector. Hierdoor kijken zij met een frisse blik naar de sector en ontstaan er nieuwe perspectieven. "Om te ontwerpen met en voor de zorg moet je iets weten, maar niet te veel", benadrukken Fiona Jongejans en Mieke Fiers van morgenmakers. Met onder andere werkbezoeken, workshops, interviews en werkboekjes (op maat gemaakte werkboekjes voor zorgpersoneel met vragen en creatieve werkvormen) werden veel inzichten opgehaald bij onder andere zorgmedewerkers. Tijdens het onderzoek waren regelmatige werksessies met Archipel, Coloriet en Curamare om gezamenlijk de conceptrichting vorm te geven. 

Naast gesprekken met zorgorganisaties en zorgprofessionals is er gekeken naar huidige zorgzame gemeenschappen: in het hele land vinden campagnes, programma’s en pilots plaats. Er ontstaan zorgcoöperaties in dorpen en stadswijken. Ook ontstaan nieuwe rollen zoals dorpsondersteuner en thuiszorgcoach. Wat opvalt is dat actieve vrijwilligers zich meestal bezig houden met het organiseren van activiteiten en het bieden van mantelzorgondersteuning, maar zich nauwelijks bezig houden met zorg gerelateerde zaken. 

Eerste conceptrichting

In co-creatie met ActiZ-leden heeft morgenmakers de conceptrichting ontwikkeld. Tijdens het eerste presentatiemoment op 18 september presenteerde morgenmakers deze conceptrichting aan betrokken leden in de vorm van een narratief:

Steeds meer mensen worden actief in hun gemeenschap. Ze gaan hun leven daarnaar inrichten. Het wordt gestimuleerd en gefaciliteerd dat ze iets betekenen voor hun straatgenoten. Van praktische hulp tot zorgzame aandacht. Waar nodig volgen ze een training of gebruiken ondersteunende tools. Per straat worden de mogelijkheden geïnventariseerd en wat aangevuld dient te worden met betaalde krachten. Op basis hiervan worden budgetten flexibel toegekend. Coördinatoren per wijk matchen vraag en aanbod en waarborgen de zorg die nodig is. Ze hebben ruimte om echt vraag gestuurd te werken en zich te verbinden met de gemeenschap en bewoner. Wanneer nodig wordt een (medisch) specialist uitgenodigd in de gemeenschap voor advies. Zij leren ook het netwerk kennen rondom de hulpvrager. Steeds vaker gebruiken ze artificiële intelligentie voor een snelle diagnose. Ze ontwikkelen de deskundigheid om hun advies af te stemmen op de persoon en specifieke omgeving.

In deze eerste conceptrichting zijn meerdere kleine bewegingen terug te vinden. De veranderingen die we als samenleving door kunnen maken, de veranderingen voor professionals in de ouderenzorg en zorgorganisaties. Het narratief gaat ook over de interactie tussen de zorgzame gemeenschappen en professionals. Wat doet de gemeenschap, de bewoner en wat is de rol van professionele zorg?